Energie besparen op koelinstallaties

7 november 2022 Christiaan van Beemen Slavakto

Tijdens Slavakto 2022 gaf Frank Ulrich de workshop ‘Feiten en fabels over energiebesparing’. (foto: Slavakto)

Er is bijna geen slager die geen last ondervindt van de almaar stijgende energieprijzen. Vleesmagazine vroeg technisch directeur koeling Frank Ulrich van Emondt Koeltechniek naar de mogelijkheden om energie te besparen op koelinstallaties.

Welk effect hebben de stijgende energieprijzen op jullie samenwerking met slagers?
"Energieverbruik is het gespreksonderwerp van de dag. Slagers weten niet meer waar ze aan toe zijn door de constant stijgende prijzen. Ze zoeken naar oplossingen en mogelijkheden om te verduurzamen in hun slagerij. In de meeste slagerijen bestaat de energierekening uit een mix van verbruik door koeltechnische installaties, verlichting en verwerkingsapparatuur. Wij krijgen veel vragen over verduurzaming van de koeltechnische installaties, maar ook simpele trucs om het dagelijkse verbruik direct terug te dringen. Daarom hebben wij - Emondt Koeltechniek en Emondt KMI Fresh Food Interiors – tijdens de Slavakto een lezing gegeven over energiebesparing in de slagerij, waarin we de feiten en fabels op een rijtje hebben gezet."

Hoe bepalen jullie welke koelinstallatie het zuinigst is?
"We hebben alle koelinstallaties naast elkaar gezet. Van decentrale installaties, één koelmachine op één koelverbruiker en stekkerklare units, tot de duurzaamste koelinstallaties die op dit moment verkrijgbaar zijn. Om eerlijk te kunnen vergelijken is er gerekend met een gemiddelde installatie in een gemiddelde Nederlandse slagerij, die minder dan 40 kW koelvermogen heeft.

Allereerst bekijken we de decentrale installatie. Deze zetten we af tegen de alternatieven. Bij de traditionele decentrale koelinstallatie – dus met een synthetisch koudemiddel zoals bijvoorbeeld R449 en R452a – is aan elke toonbank of koelwerkbank een eigen koelmachine gekoppeld. Die staat opgesteld of is in stekkerklare uitvoering. Het zal geen verrassing zijn dat deze optie het minst energiezuinig is. Decentrale installaties zijn in aanschaf vaak het goedkoopst, maar doordat decentrale installaties relatief gezien veel energie nodig hebben om het gevraagde koelvermogen te leveren is het uiteindelijk een relatief dure optie. Bijkomend nadeel van een stekkerklare decentrale installatie is dat deze zijn warmte veelal afgeeft in dezelfde ruimte als waar het koelmeubel staat. Dat is met name in de zomermaanden nadelig. En daar komt ook nog bij de compressor extra geluid veroorzaakt.

Een centrale installatie die aangesloten is op een aantal koelmeubels en -cellen tegelijk, werkt energetisch efficiënter dan meerdere decentrale installaties. Daar komt bij dat een centrale installatie erg geluidsarm kan worden uitgevoerd, en de opgenomen warmte buiten de winkelruimte afgeeft. Ook is een centrale installatie met warmteterugwinning uit te voeren, waarbij je met de restwarmte water op kunt warmen voor bijvoorbeeld verwarming van het pand of het maken van warm tapwater."

Het artikel gaat verder onder de foto

Emondt Koelinstallaties_schema

Emondt Koeltechniek vergeleek verschillende typen koelinstallaties om te bepalen welke het zuinigst is in energieverbruik.

CO2-installaties worden vaak gezien als de toekomst. Hoe kijken jullie daarnaar?
“In de toekomst worden CO2 en andere natuurlijke koudemiddelen zeker belangrijk, omdat de synthetische koudemiddelen worden uitgefaseerd op basis van Europese regelgeving. CO2 is een natuurlijk koudemiddel en in het geval van lekkage niet slecht voor het milieu. Synthetische koudemiddelen belasten het milieu zwaarder, met een hogere directe CO2-uitstoot bij lekkage.

Nu wordt er in de slagersbranche voornamelijk gebruik gemaakt van koelinstallaties met een koelvermogen lager dan 40 kilowatt. Zoals het er nu uitziet is het tot 2030 nog toegestaan om dit soort installaties nieuw te bouwen met een synthetisch koudemiddel. Een CO2-koelinstallatie is voor de gemiddelde slagerij in aanschaf al gauw tweemaal zo duur, in vergelijking met een centrale koelinstallatie met een synthetisch koudemiddel. Het jaarlijks onderhoud op een CO2-installatie is gemiddeld gezien ook duurder, omdat je naast de koelinstallatie ook een jaarlijkse kalibratie moet laten uitvoeren op het aanwezige CO2-detectiesysteem. Dit systeem is verplicht in ruimtes waar de concentratie CO2 te hoog kan worden als de installatie zou gaan lekken. CO2 werkt voor mensen verstikkend in een te hoge concentratie, dus een goed functionerend CO2-detectiesysteem is van groot belang. Over het algemeen is een CO2-installatie energiezuiniger dan een centrale installatie met een synthetisch koudemiddel. Maar er zijn ook zeer energiezuinige centrale koelinstallaties verkrijgbaar, werkend met een synthetisch koudemiddel, zoals een ZEAS-unit. Energietechnisch werkt de ZEAS-unit minstens net zo efficiënt als een CO2-installatie. Bij lage omgevingstemperaturen werkt de CO2-installatie iets efficiënter. Bij hogere omgevingstemperaturen is de ZEAS-unit efficiënter, waarbij het gemiddelde energieverbruik tussen beide typen nagenoeg gelijk ligt. Omdat wij niet gebonden zijn aan leveranciers kunnen wij alle typen aanbieden en we geven onze klanten graag het advies dat het beste past bij hun specifieke vraag."

Wat is voor de gemiddelde slager de meest zuinige keuze?
"Op dit moment is een energiezuinige centrale koelinstallatie met een synthetisch koudemiddel met een laag GWP qua aanschafprijs de aantrekkelijkste keuze voor de meeste slagers. Neem je als voorbeeld de ZEAS-unit, dan is ook het energieverbruik vergelijkbaar met een CO2-installatie, maar ligt het investeringsbedrag aanzienlijk lager. Hiermee kan je 25 tot 30 procent energie besparen als je het vergelijkt met de conventionele koelinstallaties werkend met een synthetisch koudemiddel. Tot 2030 is het nog mogelijk om gebruik te maken van deze manier van energie besparen in de slagerij, tegen een aantrekkelijk investeringsbedrag."

Zijn er mogelijkheden om energie te besparen, zonder nieuwe apparatuur aan te schaffen?
"De mogelijke aanpassingen zijn uiteraard per installatie verschillend. Over het algemeen wordt de meeste energieverspilling bij een koelinstallatie veroorzaakt door het dagelijks gebruik. Je zou het good housekeeping kunnen noemen." Om slagers hierbij te helpen heeft Ulrich een aantal energiebespaartips op een rijtje gezet (zie het kader). 

Energiebespaartips van Frank Ulrich

  • Laat koel- en vriesceldeuren niet onnodig open staan.
  • Verwerk producten buiten de koeling op een vlotte manier, zodat er nadien niet weer
    fors ingekoeld hoeft te worden (productkwaliteit holt hierbij ook achteruit).
  • Zet een koeling niet onnodig laag in temperatuur.
  • Zorg voor een goede nachtafdekking bij bijvoorbeeld toonbanken, of andere open koelingen.
  • Dagafdekking met bijvoorbeeld glasschuif- of draaideuren besparen veel energie.
  • Zorg voor een goed onderhouden koelinstallatie.

Altijd op de hoogte blijven?